Fundacja rodzinna

Fundacja rodzinna ma wzmocnić narzędzia prawne do przeprowadzenia sukcesji, które pozwolą na zatrzymanie kapitału w kraju na wiele pokoleń oraz zwiększenie potencjału krajowych inwestycji. W Polsce blisko 830 tys. firm to firmy rodzinne, które generują przychód o łącznej wartości 322 mld zł w skali roku, a ich wkład w PKB wynosi ok. 18%. Z przeprowadzonych badań przez Instytut Biznesu Rodzinnego wynika, że w przeciągu najbliższych pięciu lat sukcesję planuje ok. 57% firm rodzinnych, przy czym tylko 8,1% następców deklaruje chęć poprowadzenia firmy stworzonej przez rodziców. Oznacza to, że w ciągu kilku lat znaczna część firm rodzinnych może przejść w obce ręce, tracąc w ten sposób szczególną, tworzoną przez lata więź pomiędzy biznesem a jego właścicielami. Dlatego w celu zapobieżenia rozwojowi tego postępującego zjawiska, Ministerstwo Finansów wraz z Ministerstwem Rozwoju, Pracy i Technologii złożyło projekt ustawy regulujący te kwestie.

Cele regulacji

Kompleksowa regulacja fundacji rodzinnej przede wszystkim ma na celu minimalizowanie ryzyka nieudanej sukcesji i gwarantowanie kontynuacji działalności biznesowej. Przekazanie majątku fundacji rodzinnej ma chronić go przed podziałem, umożliwić jego pomnażanie, a więc także czerpanie z niego korzyści, które będzie można przeznaczyć na pokrycie kosztów utrzymania osób wskazanych przez fundatora. Projekt przewiduje również formę utworzenia fundacji, poprzez sporządzenie u notariusza aktu założycielskiego albo testamentu. Po dopełnieniu wszystkich warunków formalnych, fundacja rodzinna będzie posiadała osobowość prawną z siedzibą na terytorium RP. Najważniejsze kwestie związane z jej funkcjonowaniem, fundator będzie mógł zawrzeć w statucie.

Fundator i majątek

Sama postać fundatora została przez ustawodawcę uwzględniona w omawianym projekcie. Aby zostać fundatorem, osoba fizyczna będzie musiała posiadać pełną zdolność do czynności prawnych, która przekaże aktywa fundacji rodzinnej. Fundacja rodzinna będzie mogła być założona przez więcej niż jedną osobę, także przez osoby niespokrewnione. Wyjątki w tym zakresie będą wprowadzane jedynie w przypadku tworzenia fundacji rodzinnej na podstawie testamentu, gdyż prawo spadkowe dopuszcza możliwość sporządzenia testamentu jedynie przez jednego spadkodawcę. Co ważne, projekt nie wprowadza zachowania wymogu pokrewieństwa między fundatorem a beneficjentem.

Majątek fundacji rodzinnej oraz dochody osiągane przez fundację rodzinną w przyszłości będą stanowiły fundusz operatywny, którego wartość nie powinna być niższa niż 100 000 zł, zarówno przy utworzeniu fundacji rodzinnej jak i później, w trakcie jej działalności.

Prowadzenie działalności gospodarczej

Zgodnie z art. 6 projektu, fundacja rodzinna nie będzie mogła wykonywać działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy Prawo przedsiębiorców. W uzasadnieniu niniejszego projektu wskazane jest, iż bezwzględny zakaz prowadzenia działalności gospodarczej zostałby wprowadzony z uwagi na związane z tym ryzyko gospodarcze. Całkowite wyłączenie możliwości prowadzenia takiej działalności wydaje się być jednak zbyt daleko idące. Drobna działalność gospodarcza w ramach celu nie powinna być wykluczona, jeśli jest zgodna z celami fundacji rodzinnej. Ponadto, działalnością gospodarczą może być zarząd własnym majątkiem, co byłoby wykluczone w przypadku fundacji rodzinnej.

Fundacja rodzinna – opodatkowanie

Kwestia opodatkowania działalności fundacji rodzinnej ma uwzględniać cały cykl jej funkcjonowania, a także likwidację fundacji rodzinnej. Podatkowi od spadków i darowizn będzie podlegać nabycie przez osoby fizyczne od fundacji rodzinnej świadczeń oraz mienia likwidowanej fundacji rodzinnej.

Osoby najbliższe fundatorowi np. małżonek, zstępni czy wstępni będą zwolnieni od podatku od nabycia świadczeń oraz mienia likwidowanej fundacji, jeżeli przedmiotem świadczenia będzie mienie wniesione do fundacji przez tego fundatora. Pozostali nabywcy świadczeń fundacji rodzinnej oraz mienia likwidowanej fundacji zapłacą podatek w wysokości 19% podstawy opodatkowania. Ponadto, majątek wniesiony do fundacji przez fundatora, przeznaczony na realizację celów tej fundacji, nie będzie przychodem w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (CIT). Wniesienie mienia do fundacji rodzinnej przez fundatora nie będzie się wiązało z obciążeniami podatkowymi. Działalność operacyjna fundacji rodzinnej będzie opodatkowana na zasadach ogólnych. Dochody fundatora oraz beneficjenta z tzw. grupy zerowej, otrzymane z fundacji rodzinnej, nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych (PIT).

Odpowiedzialność solidarna

Fundacja rodzinna będzie ponosić odpowiedzialność solidarną za zobowiązania fundatora powstałe przed utworzeniem fundacji rodzinnej, do wartości mienia wniesionego przez fundatora. Fundacja rodzinna będzie mogła odpowiadać za zobowiązania alimentacyjne fundatora powstałe po utworzeniu fundacji rodzinnej. Stanie się tak wówczas, gdy egzekucja z jego majątku będzie bezskuteczna. Roszczenia osób, wobec których fundatora obciąża obowiązek alimentacyjny, będą zaspokajane w pierwszej kolejności. Nie może to jednak prowadzić do pokrzywdzenia beneficjenta, wobec którego na fundatorze ciąży obowiązek alimentacyjny.

Pełna treść projektu jest dostępna pod tym linkiem.