Nowelizacja KSH – holding spółek

Z dniem 13 października 2022 r. wejdzie w życie nowelizacja Kodeksu spółek handlowych, która wprowadzi szereg nowych rozwiązań w zakresie funkcjonowania spółek kapitałowych. Warto już teraz zapoznać się ze zmianami oraz odpowiednio się do nich przygotować. Wprowadzona ma zostać m.in. tzw. grupa spółek, określana również jako holding spółek.

Czym będzie grupa spółek?

Definicja grupy spółek znajdzie się w art. 4 ust. 1 pkt 5¹) k.s.h. Ustawa nie posługuje się nazwą „holding spółek” a „grupa spółek”, jednakże już teraz w obrocie używa się wyrażenia holding. W grupie będą mogły uczestniczyć spółki powiązane ze sobą kapitałowo, w której będzie spółka dominująca oraz spółki zależne, kierujące się zgodnie z uchwałą o uczestnictwie w grupie spółek wspólną strategią w celu realizacji wspólnego interesu (interes grupy spółek), uzasadniającą sprawowanie przez spółkę dominującą jednolitego kierownictwa nad spółką zależną albo spółkami zależnymi. W grupie spółek będą mogły uczestniczyć wyłącznie spółki kapitałowe, tj. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, prosta spółka akcyjna oraz spółka akcyjna.

Założeniem wprowadzenia instytucji grupy spółek jest realizowanie przez nie wspólnego interesu. Jednocześnie spółka dominująca będzie posiadać atrybuty do zarządzania całą grupą spółek, w postaci możności wydawania wiążących poleceń do spółki zależnej. Polecenie takie będzie mógł wydawać przede wszystkim zarząd, ale również prokurent czy pełnomocnik spółki posiadających odpowiednie umocowanie. Polecenia będą musiały być wydawane w formie pisemnej lub elektronicznej.

Jak utworzyć grupę spółek?

Do wstąpienia do holdingu konieczne jest podjęcie przez spółkę zależną uchwały o uczestnictwie w grupie spółek ze wskazaniem spółki dominującej. Uchwała podejmowana jest przez zgromadzenie wspólników lub walne zgromadzenie, większością ¾ głosów.

Ponadto konieczne jest wpisanie do Krajowego Rejestru Sądowego wzmianki o uczestnictwie w grupie spółek (jeśli spółka dominująca posiada siedzibę za granicą, wzmiankę wpisuje się jedynie w KRS spółek zależnych). Dopiero po wpisaniu do rejestru uczestnictwa w grupie spółek będą miały zastosowanie poszczególne przepisy dotyczące tej grupy.

Wspólny interes grupy spółek

Ustawa nie wskazuje czym ma być wspólny interes grupy oraz czy powinien on być w jakikolwiek sposób spisany czy precyzyjnie określony. Mowa jest jedynie o kierowaniu się wspólną strategią w celu realizacji wspólnego interesu grupy spółek. Wydaje się zatem, że aby można było skutecznie korzystać z przepisów dotyczących holdingów konieczne będzie przyjęcie wspólnej strategii gospodarczej, która będzie stanowiła późniejszą podstawę dla określenia, czy wiążące polecenia wydawane spółkom zależnym wpisywały się w realizacje wspólnego interesu. Jednocześnie ustawa nie określa, który organ spółki odpowiada za przyjęciem takiego dokumentu. Wydaje się, że skoro ustawodawca nie wskazał, że przyjęcie strategii spółek wymaga zatwierdzenia uchwałą przez zgromadzenie wspólników, to kompetencje te będą leżały w rękach zarządu. Możliwe jest odmienne uregulowanie tej kwestii w umowie spółki, która będzie wymagała zgody wspólników na przyjęcie strategii w określonym brzmieniu.

Wiążące polecenia

Jak już wyżej wspomniano spółka dominująca może wydawać spółkom zależnym wiąże polecenia. Takie polecenia powinny oczywiście wpisywać się w realizację wspólnego celu całej grupy. Wykonanie takiego polecenia przez spółkę zależną wymaga uprzedniej uchwały zarządu, która będzie wskazywać, że mamy do czynienia z poleceniem spółki dominującej jak również jaka jest jego treść. Wiążące polecenie wydane przez spółkę dominującą powinno zawierać przewidywany sposób i termin naprawienia spółce zależnej szkody poniesionej w wyniku wykonania wiążącego polecenia. Po wykonaniu polecenia zarząd spółki zależnej podejmuje uchwałę o wykonaniu polecenia wiążącego.

Spółka zależna może odmówić wykonania polecenia wiążącego wydanego przez spółkę dominującą, jeżeli:

• jego realizacja doprowadziłoby do niewypłacalności albo zagrożenia niewypłacalnością tej spółki,
• istnieje uzasadniona obawa, że jest ono sprzeczne z interesem tej spółki i wyrządzi jej szkodę, która nie będzie naprawiona przez spółkę dominującą lub inną spółkę zależną uczestniczącą w grupie spółek w okresie dwóch lat – w przypadku spółek zależnych niebędących spółką jednoosobową,
• umowa spółki przewiduje dodatkowe przesłanki umożliwiające odmowę – po wystąpieniu takich przesłanek.

Odmowa wykonania polecenia powinna zostać wyrażona w postaci uchwały zarządu oraz posiadać uzasadnienie.

Odpowiedzialność spółki dominującej

W związku z możliwością wydawania wiążących poleceń spółkom zależnym, spółka dominująca odpowiada wobec spółki zależnej uczestniczącej za szkodę, która została wyrządzona wykonaniem takiego polecenia i która nie została naprawiona w terminie wskazanym w wiążącym poleceniu.

W takim wypadku mamy rozróżnienie na spółkę zależną jednoosobową oraz spółki osobowe z co najmniej dwoma wspólnikami. Odnośnie spółki jednoosobowej, spółka dominująca odpowiada tylko w sytuacji, w której wykonanie wiążącego polecenia doprowadziło do niewypłacalność lub zagrożenia niewypłacalnością.

W odniesieniu do spółki innej niż jednoosobowa, wobec potrzeby ochrony interesów wspólników mniejszościowych, spółka dominująca ponosi odpowiedzialność za szkodę spółki zależnej, która nie została naprawiona w terminie.

Spółka dominująca odpowiada również względem wierzycieli spółki zależnej (zarówno jednoosobowej jak i pozostałych spółek), w przypadku wykonania przez nią polecenia wiążącego. Do odpowiedzialności spółki dominującej dochodzi w przypadku, gdy egzekucja przeciwko spółce zależnej uczestniczącej w grupie spółek okaże się bezskuteczna. Nie do końca jednak wiadomo, w jaki sposób wierzyciel miałby dowiedzieć się o tym, że jego wierzytelność i niewypłacalność spółki zależnej powstała wskutek wykonania polecenia wiążącego spółki dominującej.

Podsumowanie

Wprowadzenie grupy spółek jest ciekawym rozwiązaniem, które z pewnością może sprawdzić się w przypadku grup kapitałowych nastawionych na realizację wspólnych celów, gdzie spółki zależne spełniają określone zadania w grupie. Uchwalone przepisy pozwolą spółce dominującej na efektywne zarządzanie całą grupą.

Warto już dzisiaj zastanowić się, czy utworzenie takiej grupy jest zasadne dla prowadzonej działalności oraz odpowiednio dostosować umowy spółek, czy przygotować wspólną strategię.

T: +48 695 729 643
E: agata.baczkowska@dmplegal.pl