Koszty uzyskania przychodów 50% dla pracowników B+R

Czym są koszty uzyskania przychodów

Zgodnie z ogólnymi zasadami, podatek dochodowy (PIT) obliczany jest od dochodu. Dochodem jest natomiast różnica między przychodami oraz kosztami uzyskania przychodów. W praktyce, im wyższe koszty uzyskania przychodów, tym mniejszy dochód do opodatkowania. W przypadku umów o pracę koszty uzyskania przychodów mają charakter zryczałtowany i uzależnione są m.in. od tego, czy pracownik jest zatrudniony w miejscu zamieszkania, czy dojeżdża do pracy z innej miejscowości. 

Przepisy ustawy o PIT przewidują także katalog przypadków, w których stosuje się tzw. koszty uzyskania przychodów 50%. Ich zastosowanie sprawia, że dochód ze stosunku pracy od którego obliczany jest podatek ulega znacznemu obniżeniu, przekładając się na niższą zaliczkę do potrącenia przez pracodawcę, a w rezultacie wyższą wypłatę “na rękę”. Mówiąc inaczej, zastosowanie kosztów uzyskania przychodów 50% sprawia, że pracownik otrzymuje wyższą wypłatę bez ponoszenia dodatkowego wydatku przez pracodawcę.

Kto może stosować koszty uzyskania przychodów 50%

Zgodnie z przepisami ustawy o PIT, koszty uzyskania przychodów 50% znajdują zastosowanie w przypadku korzystania przez twórców z praw autorskich i artystów wykonawców z praw pokrewnych, w rozumieniu odrębnych przepisów, lub rozporządzania przez nich tymi prawami. 

Znajdują one zastosowanie do przychodów z:

1. działalności twórczej w zakresie architektury, architektury wnętrz, architektury krajobrazu, inżynierii budowlanej, urbanistyki, literatury, sztuk plastycznych, wzornictwa przemysłowego, muzyki, fotografiki, twórczości audialnej i audiowizualnej, programów komputerowych, gier komputerowych, teatru, kostiumografii, scenografii, reżyserii, choreografii, lutnictwa artystycznego, sztuki ludowej oraz dziennikarstwa;
2. działalności artystycznej w dziedzinie sztuki aktorskiej, estradowej, tanecznej i cyrkowej oraz w dziedzinie dyrygentury, wokalistyki i instrumentalistyki;
3. produkcji audialnej i audiowizualnej;
4. działalności publicystycznej;
5. działalności muzealniczej w dziedzinie wystawienniczej, naukowej, popularyzatorskiej, edukacyjnej oraz wydawniczej;
6. działalności konserwatorskiej;
7. prawa zależnego, o którym mowa w art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1062 oraz z 2022 r. poz. 655), do opracowania cudzego utworu w postaci tłumaczenia;
8. działalności badawczo-rozwojowej, naukowej, naukowo-dydaktycznej, badawczej, badawczo-dydaktycznej oraz prowadzonej w uczelni działalności dydaktycznej.

Działalność badawczo-rozwojowa

Warto zwrócić uwagę, że obecny katalog tytułów dających prawo do korzystania z kosztów uzyskania przychodów 50% obowiązuje od dnia 1 stycznia 2018 r. Wcześniejsze brzmienie właściwych w tym zakresie przepisów było znacznie bardziej ogólne, co prowadziło do istotnych wątpliwości interpretacyjnych, które niejednokrotnie kończyły się sporami z organami podatkowymi.

W obecnym stanie prawnym jedną z kategorii przychodów dających prawo stosowania kosztów uzyskania przychodów 50% jest działalność badawczo-rozwojowa. Pojęcie działalności badawczo-rozwojowej pojawiło się w przepisach prawa podatkowego z początkiem 2016 r., przy okazji wejścia w życie przepisów dotyczących tzw. ulgi na działalność badawczo-rozwojową (ulga B+R). 

Ulga B+R jest ulgą w podatku dochodowym, która pozwala na dodatkowe odliczenie od podstawy opodatkowania kosztów uzyskania przychodów poniesionych na działalność badawczo-rozwojową, która oznacza oznacza działalność twórczą obejmującą badania naukowe lub prace rozwojowe, podejmowaną w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań. W praktyce, aby skorzystać z ulgi B+R, wystarczające jest już prowadzenie prac nad innowacjami w skali przedsiębiorstwa, tj. nad nowymi, zmienionymi lub ulepszonymi produktami i procesami. Korzystając z tego mechanizmu można obniżyć podatek od dochodu z działalności firmy i efektywnie odzyskać część wydatków poniesionych na prace badawczo-rozwojowe, a więc bezpośrednią korzyść uzyskuje przedsiębiorstwo.

Więcej o uldze B+R

Z drugiej strony, prowadzona działalność badawczo-rozwojowa pozwala na zastosowanie preferencji podatkowej w postaci kosztów uzyskania przychodów 50% do wynagrodzeń pracowników. Prawo do stosowania kosztów uzyskania przychodów 50% do wynagrodzeń pracowników realizujących prace badawczo-rozwojowe potwierdził np. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 29 marca 2022 r. (sygn. 0115-KDIT1.4011.964.2021.2.MT, dostępna pod tym linkiem).

Możliwe jest więc nie tylko obniżenie podatku dochodowego po stronie przedsiębiorstwa, ale również jego pracowników. Wymaga to jednak spełnienia kilku zasadniczych warunków.

Jakie warunki trzeba spełnić, aby korzystać z kosztów uzyskania przychodów 50%

W celu skorzystania z kosztów uzyskania przychodów 50% nie jest wystarczające oświadczenie pracodawcy i pracownika stwierdzające, że została wykonana praca twórcza, bez określenia jaki utwór powstał. Tym samym, określenie w umowie o pracę czasu przeznaczonego na pracę twórczą lub ustalenie go na podstawie ewidencji czasu pracy to za mało. Trzeba więc wskazać utwory, które zostały stworzone przez pracownika lub nad którymi prowadził on prace.

Niezbędne jest także wyodrębnienie honorarium autorskiego z ogółu wynagrodzenia należnego pracownikowi. Zastosowanie kosztów uzyskania przychodów 50% możliwe jest bowiem w odniesieniu do tej części wynagrodzenia, która stanowi wynagrodzenie z tytułu zadysponowania autorskimi prawami majątkowymi przez pracownika.

Jak podkreślono w interpretacji ogólnej Ministra Finansów z dnia 18 września 2020 r. w sprawie zastosowania 50% kosztów uzyskania przychodów do honorarium autorskiego (dostępna pod tym linkiem), ustalenie wysokości honorarium leży w zakresie swobody kontraktowej stron umowy i nie wynika z żadnych powszechnie obowiązujących przepisów. Wiele zależy więc od indywidualnego przypadku. Niemniej jednak, pomocne w tym zakresie może być np. orzecznictwo sądów administracyjnych, które wielokrotnie wypowiadały się w zakresie warunków stosowania kosztów uzyskania przychodów 50%, w tym także w kwestii ustalania honorarium autorskiego.

Limit dla kosztów uzyskania przychodów 50% w 2023 r.

Zgodnie ze zmianami w ustawie o PIT, które weszły w życie w ramach Polskiego Ładu, wysokość kosztów uzyskania przychodów nie może przekroczyć 120 000 złotych rocznie. Warto jednak przy tym zwrócić uwagę, że koszty te oblicza się od przychodu pomniejszonego o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe.

Biorąc powyższe pod uwagę, jeżeli Państwa firma prowadzi prace nad nowymi lub ulepszonymi produktami, warto przeanalizować nie tylko potencjał do skorzystania z ulgi B+R, ale również możliwość wdrożenia kosztów uzyskania przychodów 50% do wynagrodzeń swoich pracowników. Może to pozwolić na zwiększenie kwot wypłacanych wynagrodzeń, bez dodatkowego kosztu po stronie firmy. Jeżeli chcą Państwo porozmawiać o istniejących możliwościach w tym zakresie, pozostajemy do dyspozycji.

T: +48 601 19 00 20
E: jakub.makarewicz@dmplegal.pl