Obowiązek alimentacyjny

Rodzice są zobowiązani na mocy prawa do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, niebędącego w stanie utrzymać się samodzielnie. Jedynym wyjątkiem jest sytuacja, kiedy dziecko posiada majątek pozwalający na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania.

Co istotne, rodzice posiadają obowiązek alimentacyjny również względem pełnoletnich dzieci, jednak mogą się od niego uchylić, jeśli wiąże się to dla nich z nadmiernym uszczerbkiem. Ponadto, pełnoletnie dziecko powinno dokładać starań w celu samodzielnego utrzymania się – w przeciwnym wypadku rodzice nie są zobowiązani do świadczeń alimentacyjnych.

Zobowiązany nie płaci alimentów – co zrobić?

Wyrok Sądu zasądzający alimenty opatrzony jest tzw. klauzulą wykonalności. Oznacza to, że w sytuacji uchylania się przez osobę zobowiązaną od obowiązku alimentacyjnego skierowanie sprawy do komornika spowoduje, że będzie mógł on wyegzekwować zaległe należności.  Co ważne, wniosek o wszczęcie egzekucji do komornika można składać wielokrotnie. Nie powinno również martwić inne zadłużenie zobowiązanego, ponieważ roszczenia alimentacyjne mają pierwszeństwo przed innymi.

Inną możliwością jest złożenie zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa do organów ścigania. Niealimentacja jest przestępstwem uregulowanym w Kodeksie karnym. Artykuł 209 Kodeksu karnego stanowi, że uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości wyrokiem sadowym, ugodą zawartą przed sądem lub innym organem albo umową podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Odnosi się to do sytuacji, kiedy łączna wysokość zaległości stanowi co najmniej 3 świadczenia okresowe albo opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosi co najmniej 3 miesiące. Wyższe zagrożenie przewidziane jest za spowodowanie u osoby uprawnionej stanu niemożności zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, za co grozi grzywna, kara ograniczenia wolności albo pozbawienie wolności do lat 2.

Co ważne, ściganie powyższych przestępstw następuje na wniosek pokrzywdzonego. Dodatkowo z wnioskiem o ściganie może wystąpić organ pomocy społecznej lub organ podejmujący działania wobec dłużnika alimentacyjnego.

Orzeczenie wyroku skazującego za przestępstwo niealimentacji powoduje wpisanie informacji o karalności do Krajowego Rejestru Karnego. Wpis w Rejestrze bardzo często wiąże się z niemożnością podjęcia określonej pracy lub innymi ograniczeniami w codziennym funkcjonowaniu. Dlatego często już wszczęcie postępowania karnego powoduje uregulowanie zaległości przez zobowiązanego.

W sytuacji kiedy zarówno działanie komornika jak i postępowanie karne nie spowoduje uregulowania należności, istnieje możliwość skorzystania z funduszu alimentacyjnego. Aby otrzymać pieniądze z funduszu przeciętny miesięczny dochód netto na osobę w rodzinie nie może przekroczyć 725 zł, a dziecko nie może ukończyć 18 roku życia lub 25 lat, jeśli wciąż uczy się w szkole. Dodatkowo, kwota wypłacana z funduszu nie może przekroczyć 500 zł na osobę.

Proponowane zmiany w prawie – alimenty natychmiastowe

Ministerstwo Sprawiedliwości zapowiedziało zmiany w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, które zakładają wprowadzenie alimentów natychmiastowych. Skierowanie wniosku do Sądu miałoby wiązać się z przyznaniem określonej z góry kwoty alimentów w ciągu dwóch tygodni od daty jego złożenia. Kwota alimentów natychmiastowych proponowana przez Ministerstwo uzależniona jest od wysokości minimalnego wynagrodzenia w danym roku oraz liczby dzieci. Proponowane kwoty wynosiłyby na jedno dziecko (netto):

• Przy jednym dziecku – 588 zł (21% minimalnego wynagrodzenia),
• Przy dwójce dzieci – 532 zł (19% minimalnego wynagrodzenia),
• Przy trójce – 476 zł (17% minimalnego wynagrodzenia),
• Przy czwórce – 420 zł (15% minimalnego wynagrodzenia),
• Przy piątce dzieci i więcej – 364 zł na każde dziecko (13% minimalnego wynagrodzenia).

Skorzystanie z możliwości jaką dają alimenty natychmiastowe nie oznacza zablokowania drogi do dochodzenia w przyszłości wyższych alimentów na podstawie dotychczasowych przepisów.

Walka z problemem niealimentacji jest procesem długotrwałym i żmudnym. Warto jednak dochodzić swoich należności i ścigać dłużników, korzystając ze wszelkich dostępnych środków prawnych. Jeżeli potrzebują Państwo wsparcia w tym zakresie i chcieliby omówić swoją sytuację oraz możliwe rozwiązania, prosimy o kontakt.